Antidota om de bijwerkingen van antibiotica te vermijden
Afbeelding
Camille Goemans, microbiologe, heeft verschillende tegengiffen bestudeerd die de schadelijke effecten van antibiotica tot een minimum kunnen beperken. Dankzij haar werk aan het Europees Laboratorium voor Moleculaire Biologie (EMBL) in Duitsland, waar zij een postdoctorale studie verricht, heeft zij een aantal veelbelovende moleculen kunnen identificeren. “Tegengiffen” die eigenlijk al in geneesmiddelen zitten die in de geneeskunde gebruikt worden.
144 onderzochte antibiotica
"De meest voorkomende bijwerkingen van antibiotica zijn maag-darmproblemen en terugkerende Clostridoides difficile-infecties. Op langere termijn kunnen ook allergische, stofwisselings-, immunologische en ontstekingsziekten ontstaan", aldus de wetenschapper. In de studie die zij aan het EMBL heeft uitgevoerd, in de groep van Dr. Nassos Typas, in samenwerking met Dr. Lisa Maier van de Universiteit van Tübingen, heeft Camille Goemans de effecten van 144 antibiotica op het welzijn van de meest voorkomende bacteriën in onze darmmicrobiota geanalyseerd. Dit zal ons inzicht in de schadelijke effecten van antibiotica op de darmflora verbeteren en zo nieuwe strategieën voor te stellen om deze te verminderen.
Tetracyclines en macroliden: een dodelijk duo voor de microbiota
Met behulp van celculturen, laboratoriummuizen en menselijke microbiotamonsters hebben de onderzoekers aangetoond dat tetracyclines en macroliden de groei van microbiotabacteriën niet alleen verhinderen, maar deze ook doden. "De helft van de geteste bacteriestammen overleeft de behandeling met deze antibiotica niet," verklaart het EMBL.
"We hadden dit effect niet verwacht. Voorheen werd aangenomen dat deze klassen van antibiotica alleen de groei van bacteriën stopzetten, maar ze niet doodden. Uit de experimenten blijkt dat deze veronderstelling niet opgaat voor ongeveer de helft van de door ons onderzochte darmmicroben. Doxycycline, erytromycine en azithromycine, bijvoorbeeld, drie veelgebruikte antibiotica, doodden verschillende veel voorkomende soorten darmbacteriën, terwijl ze alleen de groei van andere remden," legt Camille Goemans uit.
Om deze nevenschade te beperken, onderzocht het team de huidige farmacopee. Het idee was een tweede geneesmiddel te vinden dat de schadelijke effecten van antibiotica op de gunstige bacteriën van de darmmicrobiota zou kunnen onderdrukken, terwijl het gewenste effect van het antibioticum op de ziekteverwekkende bacteriën gehandhaafd zou blijven. Zo'n 1200 medicijnen werden overwogen. Een tiental daarvan lijkt enige bescherming te bieden aan de bacteriën van de darmmicrobiota.
Welk tegengif?
Onze aanpak, die een antibioticum combineert met een tegengif, kan leiden tot nieuwe therapeutische mogelijkheden om de neveneffecten van antibiotica op onze darmflora te verminderen," zegt Camille Goemans.
"Maar opgepast" voegt ze er onmiddellijk aan toe, "wij zijn hier niet in een klinisch onderzoek. Ons werk is fundamenteel onderzoek. Deze geneesmiddelen, die uiteindelijk een rol kunnen spelen als tegengif, zijn moleculen uit verschillende klassen. Zij worden toegediend in het kader van verschillende soorten pathologieën en hebben zelf bijwerkingen.
"De krachtigste antidota waren het antistollingsmiddel dicumarol, het geneesmiddel tegen jicht benzbromaron en twee niet-steroïde ontstekingsremmers, tolfenaminezuur en diflunisal."
"Geen enkel tegengif zal alle bacteriën in onze darmen beschermen, maar dit concept opent de deur naar de ontwikkeling van gepersonaliseerde strategieën om onze microbiota gezond te houden," zegt ze. "Dit zou uiteindelijk het optreden van ziekten die verband houden met een verstoring van het evenwicht in de darmflora kunnen verminderen."
Referenties: