Onlangs heeft de Osteoartritis Research Society International (OARSI), de toonaangevende internationale wetenschappelijke vereniging voor artrose, aanbevelingen gepubliceerd die rekening houden met de aanwezigheid van met artrose geassocieerde ziekten, zoals diabetes of hart- en vaatziekten. Voor OARSI, en wij delen deze benadering, is de kern van de behandeling van artrose niet-farmacologisch, d.w.z. zonder geneesmiddelen, ongeacht de leeftijd, de ernst van de artrose en de algemene conditie van de patiënt. De aanbevolen niet-farmacologische behandelingen zijn lichaamsbeweging, gewichtsverlies, voorlichting en therapeutische educatie. Medicatie is nuttig om de pijn te beheersen en lichamelijke activiteit te vergemakkelijken.

Voor de knie gaat het alleen om de toepassing van niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's) in topische vorm. Als deze behandeling niet doeltreffend is, kan de arts zijn toevlucht nemen tot orale ontstekingsremmers, rekening houdend met de andere gezondheidsproblemen van de patiënt. De zorg is dat weinig patiënten zich houden aan niet-farmacologische behandelingen. Zij nemen direct hun toevlucht tot orale NSAID's, wat ernstige gevolgen kan hebben voor hun gezondheid.  In het algemeen, als patiënten niet of niet meer verlicht worden door ontstekingsremmers, raadplegen zij een chirurg die hen een prothese aanbiedt. Het is deze kortzichtigheid in de patiëntenzorg die wij op 17 september aan de kaak willen stellen", betoogt professor Yves Henrotin, fysiotherapeut (ULG).

Chirurgische technieken en materialen zijn de laatste jaren sterk geëvolueerd, waardoor de chirurgische risico's (infecties, embolieën) zijn verminderd, de duur van de ziekenhuisopname en het herstel is verkort, maar ook de levensduur van de prothesen is verlengd. Momenteel wordt de levensduur van een prothese geschat op 20-30 jaar, afhankelijk van het geval en de leeftijd van plaatsing. Maar pas op, ook al zijn dit soort operaties gemeengoed, men moet zich niet te snel laten verleiden. Idealiter wordt een operatie voorbehouden aan patiënten bij wie medische behandelingen en goed uitgevoerde fysiotherapie hebben gefaald. Slechts 20% van de patiënten heeft echter vóór de operatie oefeningen gedaan. Bovendien voelt 36% van de patiënten geen verbetering na het plaatsen van een prothese. Het zou dus nuttig kunnen zijn de indicatie voor een operatie te herzien", aldus prof. J.-E. Dubuc (Klinieken Universiteiten St Luc, België), en toch blijft het aantal van dit soort operaties stijgen.

"Het is belangrijk te onthouden dat 15 tot 30% van de patiënten ontevreden is over hun operatie, afhankelijk van het betrokken gewricht, en dat een prothese nooit een identiek gewricht zal vervangen. Zelfs als het aanmeten van een prothese onvermijdelijk is, is het belangrijk om je erop voor te bereiden. Idealiter wordt vóór de operatie een reeks fysiotherapeutische sessies uitgevoerd om de gewrichtsamplitude te herstellen, de spieren die nodig zijn voor de functie en de stabiliteit van het gewricht te versterken, de teruggetrokken spieren te rekken en de patiënt voor te lichten over het leven met de prothese. Naast pijnvermindering moet de prothese de patiënt ook in staat stellen zijn of haar activiteitenniveau te verhogen om zijn of haar algemene gezondheid te behouden of te verbeteren. Voor veel patiënten moet het doel zijn om uit een sedentaire levensstijl te komen. Dit moet vóór de operatie worden besproken. Tenslotte betekent het hebben van een prothese niet het einde van de problemen. Veel patiënten blijven pijn houden, zelfs met een prothese. Het is belangrijk te onthouden dat, ook al is het zieke gewricht verwijderd, de spieren en pezen eromheen in dezelfde toestand blijven als voor de operatie. Daarom moet de patiënt zich ervan bewust zijn dat de leefstijladviezen die worden aanbevolen om artrose te verbeteren, van toepassing blijven nadat een prothese is geplaatst," benadrukt Prof. Y Henrotin.

"Onze wens is een zorgpad op te zetten voor artrosepatiënten, vergelijkbaar met wat wordt gedaan voor patiënten met lage rugpijn. Wij zijn ervan overtuigd dat artrose, zoals de meeste ziekten die gepaard gaan met chronische pijn, moet worden beheerd door een multidisciplinair team van artsen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten en psychologen. Deze laatste spelen een belangrijke rol bij de behandeling van artrose. Zij beheersen pijnbestrijdingstechnieken die, in combinatie met andere behandelingen, het leven van de patiënt aanzienlijk kunnen verbeteren. Ze zijn ook belangrijk om de patiënt te motiveren zijn oefeningen te doen en hem te helpen actie te ondernemen, bijvoorbeeld door een gevoel van zelfredzaamheid te bevorderen. Door de patiënt multidisciplinair te behandelen, hopen we het aanmeten van een prothese uit te stellen of zelfs te voorkomen, en de patiënt er beter op voor te bereiden als het niet te vermijden is," zegt mevrouw Mathy, klinisch psycholoog en algemeen directeur van de Artrose Stichting.