Wat is de behandeling voor chronische slapeloosheid?

De eerste keuze van behandeling voor chronische slapeloosheid, volgens de huidige aanbevelingen, is een niet-farmacologische aanpak gebaseerd op de principes van cognitieve gedragstherapieën. Het doel is in hoofdzaak de onderhoudsfactoren van slapeloosheid aan te pakken. In dit verband wordt de vicieuze cirkel tussen mentale hyperactivering (cognitief, emotioneel), gedragsmatige onaangepastheid op basis van intuïtieve reacties van de patiënt, cognitieve vervormingen (gedachten, piekergedachten en mentale anticipaties van de repercussies van een slechte nachtrust op de functies overdag), alsmede een slechte stressbeheersing, aangepakt.

Is CBT mogelijk aan de toonbank?

Ja, sommige van de principes van deze therapie moeten herhaald worden in de apotheek. 

- Ga pas naar bed als u moe bent en vergeet de claim dat u 8 uur moet slapen om fit te zijn

- Als u in bed ligt, mag u geen tv kijken, lezen, eten of stressen. Het bed wordt alleen gebruikt voor seks en om te slapen.

- Als u na 20 minuten nog niet slaapt, sta dan op en ga naar een andere kamer. Ga pas naar bed als u moe bent. Herhaal deze stap zo vaak als nodig gedurende de nacht.

- Stel de wekker zo in dat u elke dag op dezelfde tijd opstaat, ook in het weekend.

- Doe overdag geen dutjes.

Dit vereist betrekkelijk verfijnde empathische vaardigheden (omgaan met frustrerende elementen voor de patiënt, omgaan met het uitblijven van onmiddellijke therapeutische reacties), evenals de noodzaak om de patiënt duidelijk te maken dat ook motivatie vereist is. 

Wat zijn de farmacologische activiteiten van Valeriaan?

Valeriaan heeft in klinische studies enig bewijs geleverd voor zijn werkzaamheid bij hoge doses. De kalmerende en anxiolytische effecten van de valeriaanwortel zijn aangetoond in preklinische en klinische studies. Daarom wordt aangenomen dat bewezen valeriaanpreparaten de inslaaptijd verkorten en de slaapkwaliteit en het welzijn overdag verbeteren. Deze effecten worden verklaard door de tussenkomst van werkingsmechanismen waarbij het GABA-erge systeem, adenosine A1-receptoren en serotonine 5-HT1A-receptoren betrokken zijn. Valeriaan werkt op GABA A-receptoren, maar in plaats van zich te binden aan de gamma-subeenheid zoals een benzodiazepine, bindt het zich aan de bèta-sub eenheid. Deze verandering in receptorverankering verklaart de kwaliteit van de slaap en de afwezigheid van ongewenste effecten van valeriaan: geen geheugenstoornissen, geen tolerantie, geen verslaving.

Wat doet valeriaan met de slaapcyclus?

In studies bij patiënten die aan slapeloosheid lijden, hebben onderzoekers aangetoond dat valeriaanextracten in staat zijn de slaaparchitectuur op een positieve manier te wijzigen, met een afname van de niet-REM-fasen 1 en 2 en een toename van de diepe slaapperioden, alsook een vermindering van de nachtelijke waakfasen, zonder het anterograde geheugen aan te tasten, wat een vaak voorkomende bijwerking is van benzodiazepines. Valeriaan heeft een goed kalmerend effect bij lichamelijk en geestelijk herstel. De kwaliteit van de slaap wordt verbeterd en het ontwaken wordt vergemakkelijkt.

Zijn er studies die de doeltreffendheid van valeriaan bevestigen?

Talrijke studies hebben de efficiëntie van valeriaan bij slapeloosheid aangetoond. Valeriaan heeft een traditie van meer dan 300 jaar in de behandeling van nerveuze onrust en slaapstoornissen. Volgens het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA, 2006) wordt het aanbevolen bij langdurig gebruik voor de verlichting van milde nerveuze spanning en slaapstoornissen. Zij beveelt aan het gebruik ervan te beperken tot volwassenen en kinderen ouder dan 12 jaar. De Wereldgezondheidsorganisatie beschouwt valeriaan als "een licht kalmerend middel dat de slaap kan bevorderen", vooral wanneer de slapeloosheid verband houdt met angst. Het erkent de doeltreffendheid ervan op de kwaliteit van de slaap, met name in de zogenaamde lichte slaapfasen.

Van oudsher wordt aangenomen dat het effect van valeriaan zich geleidelijk opbouwt, en dat een maximaal effect pas na twee tot vier weken kan worden bereikt. Valeriaan is dus bijzonder geschikt voor chronische slapeloosheid. De literatuur meldt geen bijwerkingen en geen afhankelijkheid van therapeutische doses.