Op Wereld Alzheimer Dag staan mensen met de ziekte en hun familie wereldwijd in het middelpunt van de belangstelling. De ziekte van Alzheimer is een progressieve neurodegeneratieve aandoening die vooral cognitieve functies aantast, zoals geheugen, redeneren en taal. De ziekte wordt gekenmerkt door de vorming van amyloïde plaques in de hersenen. De eerste symptomen van de ziekte kunnen subtiel zijn voor de patiënt en zijn omgeving, omdat ze vaak worden verward met de onschuldige symptomen van ouderdom. Symptomen zoals vergeetachtigheid, stemmingswisselingen, desoriëntatie en een verminderde tijdsbeleving kunnen optreden. Daarnaast wordt het moeilijker om vertrouwde taken te plannen of uit te voeren. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie (ongeveer 60-70% van de mensen met dementie lijdt aan de ziekte van Alzheimer). Wereldwijd lijden ongeveer 55 miljoen mensen aan de ziekte. Met de vergrijzing van de bevolking neemt dit aantal ook elk jaar toe. Naarmate mensen ouder worden, neemt het risico op het ontwikkelen van dementie, en dus Alzheimer, toe. Andere risicofactoren zijn hart- en vaatziekten, diabetes, obesitas en genetische factoren. Gezien het groeiende aantal patiënten en de bijbehorende sociale en economische kosten, die worden geschat op 250 miljard euro in 2030, blijft onderzoek naar de ziekte van Alzheimer van cruciaal belang. De zoektocht naar een behandeling of genezing voor de ziekte van Alzheimer begon meer dan 40 jaar geleden. Vandaag, in 2024, worden wereldwijd 127 geneesmiddelen onderzocht in 167 klinische studies. Ook België draagt hierbij toe. Een vroege diagnose en een goed begrip van de ontwikkeling van de verschillende symptomen zijn essentieel, omdat ze niet alleen de behandeling doeltreffender maken, maar ook de levenskwaliteit van de patiënten en hun omgeving verbeteren.

Hoewel er momenteel geen genezing is voor de ziekte van Alzheimer, zijn er de afgelopen jaren nieuwe therapieën en geneesmiddelen ontwikkeld die de progressie van de ziekte kunnen vertragen en de symptomen kunnen verminderen. Dit betekent een aanzienlijke medische vooruitgang.

De universiteiten van Brussel (VUB en ULB), UCLouvain en de drie Brusselse universitaire ziekenhuizen (UZ Brussel, Erasme en Sint-Lucasklinieken) hebben gewerkt aan een gezamenlijk ecosysteemproject om gegevens over onderzoek naar de ziekte van Alzheimer te delen. Dit portaal, Translate-AD genaamd, zal “ongetwijfeld de diagnose en behandeling verbeteren van mensen die aan de ziekte lijden of die het risico lopen om later symptomen te ontwikkelen”, aldus de projectcoördinator, Dr. Sebastiaan Engelborghs van de VUB. Met Translate-AD hopen de universiteiten en universitaire ziekenhuizen die deelnemen aan dit project een nieuwe stap voorwaarts te zetten in de behandeling van de ziekte van Alzheimer door anonieme gegevens van getroffen patiënten veilig te delen. Deze uitwisseling van informatie zal worden gebruikt voor onderzoek naar de identificatie van biomarkers die cognitieve achteruitgang bij patiënten kunnen voorspellen. In de toekomst zou dit de diagnose kunnen vergemakkelijken en het verloop van de ziekte beter kunnen voorspellen.