Het al dan niet behandelen met hydroxychloroquine is een kwestie waarover al enkele weken wordt gedebatteerd en die de wetenschappers verdeelt. Enerzijds zijn er mensen, onder leiding van professor Didier Raoult, die ervan overtuigd zijn. Aan de andere kant zijn er de sceptici die geen verklaring willen afleggen zonder gevalideerde klinische studies. Inderdaad, de voordelen-risico verhouding van de behandelingsschema's met hydroxychloroquine en macroliden zijn slecht geëvalueerd in de behandeling van de Covid-19, verschillende studies hebben variabele resultaten aangetoond in ongecontroleerde observatieanalyses, en kleine open en gerandomiseerde studies zijn net zo weinig overtuigend gebleken als hun over-mediatisering en hun over-politisering. Alleen een gerandomiseerde klinische studie zou het mogelijk maken een formeel oorzakelijk verband vast te stellen.

Een grote observatiestudie, gepubliceerd op 22 mei in het prestigieuze Engelse tijdschrift ‘The Lancet’, brengt het debat deze week opnieuw op gang! Deze multinationale observationele studie (671 ziekenhuizen op 6 continenten), grootschalig (bijna 100.000 patiënten), bundelt de real-life resultaten van hydroxychloroquine in de behandeling van Covid-19 tussen 20 december 2019 en 14 april 2020. Deze studie heeft de neiging om twee belangrijke punten te bevestigen.

Ten eerste is de hydroxychloroquine (of chloroquine) niet relevant in de behandeling van Covid-19, wanneer deze vroeg wordt toegediend (vanaf 48 uur na de diagnose van Covid-19 door middel van de PCR-test), bij gehospitaliseerde patiënten (maar zonder mechanische beademing), ongeacht het geneesmiddelenschema in combinatie of niet met een macrolide (met name azitromycine of claritromycine).

Ten tweede werd elk van de chloroquine- of hydroxychloroquine-behandelingsschema's alleen of in combinatie met een macrolide geassocieerd met een verhoogd risico op klinisch significante ventriculaire aritmie en werd een algemeen sterftecijfer van 18% voor hydroxychloroquine alleen aangetoond (16,4% voor chloroquine), 23,8% voor hydroxychloroquine geassocieerd met macrolide (22,2% voor chloroquine + macrolide), vergeleken met een algemeen sterftecijfer van 9,3% in de controlegroep.

Zelfs al zouden alleen gerandomiseerde klinische studies het mogelijk maken om definitieve conclusies te formuleren over de voor- of nadelen van deze agentia bij patiënten met COVID-19, toch geeft de Lancet-studie een zeer verontrustend signaal. Zodanig zelfs dat de WHO heeft besloten om uit voorzorg de klinische proeven met hydroxychloroquine, die zij samen met haar partners in verschillende landen uitvoert, tijdelijk op te schorten. Dit zal waarschijnlijk leiden tot een herziening van de behandelingsprotocollen die in onze ziekenhuizen worden gebruikt. Door het gebrek aan therapeutische resultaten hadden sommige Belgische ziekenhuizen dit behandelingsprotocol enkele weken geleden al ingetrokken. 

Nathalie Evrard

Referenties :

Mehra M R, Desai S S, Ruschitzka F, Patel AN : Hydroxychloroquine or chloroquine with or without a macrolide for treatment of COVID-19: a multinational registry analysis. www.thelancet.com Published online May 22, 2020 https://doi.org/10.1016/S0140-6736(20)31180-6.